Μανολάκης, Καστοριανός

(17ος αι.). Πλούσιος έμπορος. Καταγόταν από την Καστοριά. Μπορεί να θεωρηθεί ο πρώτος Έλληνας ο οποίος δικαιούται τον τίτλο του εθνικού ευεργέτη. Υπάρχουν ελάχιστες πληροφορίες για τη ζωή του. Εμφανίστηκε το 1660 στην Κωνσταντινούπολη ως αρχιγούναρης, πρόεδρος δηλαδή της ισχυρής συντεχνίας των γουναράδων. Ήταν επίσης προμηθευτής γουναρικών της Αυλής του σουλτάνου. Από το εμπόριο αυτό ο Μ. απέκτησε μεγάλη περιουσία, την οποία διέθεσε για κοινωφελείς σκοπούς και ιδίως για την ίδρυση σχολείων. Έτσι, το 1661 ή 1662 ο Μ. επανίδρυσε την Πατριαρχική Σχολή της Κωνσταντινούπολης, για την οποία όχι μόνο αγόρασε ειδικό κτίριο στο Φανάρι, αλλά, σύμφωνα με μια σύγχρονη πηγή, ανέλαβε να χρηματοδοτεί και τρεις δασκάλους, «ένα διά τα κοινά (στοιχειώδη) γράμματα, να παγαίνει όποιον παιδί θέλει να μαθαίνει χωρίς πληρωμή, άλλον διδάσκαλον της κυκλοπαιδείας, (δηλαδή) γραμματικής ρητορικής και λογικής, και έτερον τρίτον διδάσκαλον σοφόν και επιστήμονα φιλοσοφίας και θεολογίας. Και έξω από τούτους τους τρεις διδασκάλους δίδει (ο Μ.) εισόδημα να τρέφονται δώδεκα μαθηταί, να έχωσι την τροφή τους και τα ενδύματα τους από το σχολείον...». Από το 1665, δίδαξε εκεί ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο λεγόμενος Εξ Απορρήτων. Ο Μ ίδρυσε επίσης σχολεία (τα οποία προικοδότησε με σημαντικά χρηματικά ποσά) στη Χίο, στην Άρτα (το 1669), στο Αιτωλικό. Είναι, αν όχι τα μόνα, πάντως από τα ελάχιστα σχολεία που λειτουργούσαν τότε στην ελληνική Ανατολή. Έκανε επίσης γενναίες δωρεές και στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, στα μοναστήρια του Αγίου Όρους, στο πατριαρχείο Ιεροσολύμων. Τέλος, κατέβαλε τις δαπάνες και τα υλικά για την ανακατασκευή του ναού της Γέννησης στη Βηθλεέμ. Συνοψίζοντας τη δράση του αυτή ένα πατριαρχικό σιγίλιο του 1663 χαρακτηρίζει τον Μ. «ως άλλον τινά χρυσορρόαν Νείλον, τοις της ελεημοσύνης ρεύμασι την οικουμένην καταρδεύοντα». Το 1691, παρέδωσε στον πατριάρχη Καλλίνικο ένα συμπληρωματικό ποσό χρημάτων για την αναδιοργάνωση της Πατριαρχικής Σχολής. Η χρονολογία θανάτου του είναι άγνωστη.